„Łukasz Dziedzic traces the moral gaps in Polish-African relationships in the spirit of the contemporary postcolonial reflection. In his painting, he focuses on the archive traces and visual stereotypes in representing the colonial interior. A disturbing collection of images presents the potential for annihilation which, despite the zeal of the Maritime and Colonial League, took place without the involvement of the Second Polish Republic. However, racism and white supremacy were embedded in the fabric of every colonial project, a fact that requires careful analysis. Today, the „blackface” of a Polish soldier presenting uniforms for colonial troops during the parade of the Maritime and Colonial League in Toruń (1939) will be evaluated differently. Also in need of revision are such figures as Stefan Szolc-Rogoziński and his expeditions to Cameroon and Bronisław Malinowski, whose anthropological legacy has turned out to be biased and stained by discrimination. The exhibition, complemented by archival material, corresponds with a rapid process of decolonisation, affecting not only language, museum collections, literature, science and history, but also social consciousness. The second perspective, less theoretical and more universal, is based on the observation of global trends of increasing racist and xenophobic attitudes. Harmful prejudices and myths return from the dustbin of history, updating the colonial apparatus that objectifies or animalises selected groups. Modern forms of repression, however, are much more subtle, psychologically sophisticated and usually covert. The phenomenon can be described as nano-racism, „which has become the culture and the air, in its banality and ability to penetrate all the pores and veins of the social organism, in the times of widespread stupefaction, mechanical debraining and duping of the masses” (A. Mbembe, 2018). „Ad maiorem Poloniae gloriam” is a wake up call for the white section of the population – we are and always have been privileged, and racism is our responsibility.”

Paweł Wątroba

Nowo powstające cykle konfrontują się jednoznacznie z tradycją malarstwa oraz rewizją postkolonialnej historii. Projekt ten, w dużej mierze opiera się na antropologii obrazu oraz analizie fotografii i filmów. Bazuje na wizji “obcego” świata jaką proponowali kolonizatorzy, podróżnicy i antropolodzy. Projekty obrazów powstają w wyniku zbierania skrawków informacji i zdjęć w internecie, będących fragmentami rozproszonej wiedzy. Często są to elementy historii opowiadające o kolonialnych ambicjach narodu polskiego, jak wyprawa do Kamerunu czy planowany podbój Madagaskaru.

„(…) W duchu współczesnej refleksji postkolonialnej Łukasz Dziedzic tropi moralne luki kontaktów polsko-afrykańskich. Na warsztat malarski bierze archiwalne ślady i wizualne stereotypy przedstawiania kolonialnego interioru. Niepokojący zestaw obrazów prezentuje potencjał zagłady, która mimo gorliwości Ligi Morskiej i Kolonialnej, odbyła się bez udziału II Rzeczypospolitej. Jednak w strukturę każdego projektu kolonialnego wpisany był rasizm i biała supremacja, które wymagają uważnej analizy. Dziś inaczej ocenimy „blackface” w wykonaniu polskiego żołnierza, prezentującego umundurowanie dla wojsk kolonialnych podczas defilady Ligi Morskiej i Kolonialnej w Toruniu (1939). Rewizji wymagają również takie postaci jak Stefan Szolc-Rogoziński i jego ekspedycje do Kamerunu, a także Bronisław Malinowski, którego antropologiczna spuścizna okazała się nieobiektywna i naznaczona dyskryminacją. Wystawa, uzupełniona o materiały archiwalne, wpisuje się w dynamiczny proces dekolonizacji, dotyczący nie tylko języka, kolekcji muzealnych, literatury, nauki i historii, ale też świadomości społecznej. Druga perspektywa, mniej teoretyczna i bardziej uniwersalna, opiera się na obserwacji globalnych tendencji nasilania się postaw rasistowskich i ksenofobicznych. Szkodliwe uprzedzenia i mity powracają ze śmietnika historii, aktualizując aparat kolonialny, który uprzedmiotawia lub animizuje wybrane grupy. Współczesne formy represji są jednak dużo bardziej subtelne, psychologicznie wyrafinowane i zwykle niejawne. Określić je można mianem nanorasizmu, „który stał się kulturą i powietrzem, w swojej banalności i zdolności przenikania przez wszystkie pory i żyły społecznego organizmu, w czasach powszechnego ogłupienia, mechanicznego odmóżdżenia i otumanienia mas” (A. Mbembe, 2018). „Ad maiorem Poloniae gloriam” to wake up call dla białej części populacji – jesteśmy i zawsze byliśmy uprzywilejowani, a rasizm to nasza odpowiedzialność.
Paweł Wątroba – fragment tekst towarzyszącego wystawie Ad maiorem Poloniae gloriam